سایه سیاست بر صادرات لبنیات

به گزارش گروه خبر جامعه اندیشکده های ایران؛ نشست «آسیب شناسی صادرات محصولات لبنی از منظر قیمت» دی‌ماه گذشته در مرکز مطالعات راهبردی آب و کشاورزی اتاق ایران برگزار شد. محمدمهدی فارسی و حامد رفیعی، سخنرانان این نشست بودند که صادرات محصولات لبنی به عراق، افغانستان و ترکمنستان را بررسی کردند.

چالش‌های تولید محصولات لبنی در ایران

محمدمهدی فارسی، گزارشی از «بررسی روند صادرات محصولات لبنی» ارائه داد. در این گزارش، مواردی همچون وضعیت تولید و صادرات شیر در سطح جهان، کشورهای مهم تولیدکننده و صادرکننده شیر تازه، شناسایی مهمترین محصولات لبنی صادراتی ایران، تولید و صادرات محصول پنیر در ایران، کشورهای مهم تولیدکننده و صادرکننده پنیر، شناسایی مقاصد صادراتی پنیر ایران، رقبا ایران در مقاصد صادراتی و شرایط تولید پنیر در برخی از کشورهای رقیب بررسی شد.

اهم سخنان فارسی را می‌توان در محورهای ذیل خلاصه کرد:

• رتبه ایران در میان کشورهای تولیدکننده شیر در سطح جهان، بر اساس اطلاعات فائو ۲۳ است. ایران حدود ۷.۵ میلیون تن شیر در سال تولید می‌کند؛
• مقاصد پنیر ایران، ابتدا مربوط به کشور عراق با ۷۱ درصد تامین پنیر مصرفی این کشور؛ و سپس کشور افغانستان که طبق آمار سال ۹۵، ۹۱ درصد نیاز پنیر این کشور توسط ایران تامین شده است؛
• چالش‌های تولید محصول لبنی در ایران را می‌توان اینطور برشمرد: محدود بودن مقاصد صادراتی؛ عدم تنوع تولید محصولات صادراتی نسبت به سایر رقبا؛ صادرات محصولاتی با ارزش صادراتی کمتر نسبت به سایر رقبا؛
• پیشنهاد عملیاتی برای رفع چالش‌ها: برای افزایش توان رقابت در مقابل کشورهای رقیب قراردادهای تجارت ترجیحی بسته شود و برای بهبود زیرساخت‌ها صادرات محصولات لبنی به دلیل فسادپذیری بالای این محصولات تلاش شود.

روند صعودی تولید شیر در ایران

حامد رفیعی، عضو هیأت علمی گروه اقتصاد کشاورزی دانشگاه تهران، ارائه گزارش «بررسی و تحلیل روند قیمت‌های صادراتی محصولات منتخب لبنی و بررسی علل نوسان آن در بازارهای جهانی» را در دستور کار داشت؛ که طی آن به روند مقدار تولید شیر ایران از سال ۲۰۰۱ تا ۲۰۱۷ پرداخت.

طبق این گزارش، میزان تولید شیر در سال ۲۰۰۱ در ایران ۴.۸۶۶ هزار تن بوده و در سال ۲۰۱۷، ۶.۸۱۱ هزار تن رسیده است. یعنی رشد کلی تولید شیر حدود ۴۰ درصد بوده است.

به اذعان حامد رفیعی، عراق، افغانستان و ترکمنستان، بزرگترین مقاصد صادرات محصولات لبنی ایران هستند.

مرور تجربه‌هایی از صادرات لبنیات به کشورهای همسایه

در این نشست همچنین میراسلام تیموری، رئیس هیات مدیره انجمن صنایع فراورده‌های لبنی در ایران، درباره متفاوت بودن نوع پنیر صادراتی ایران با هلندی و آلمانی به کشورهای عراق و افغانستان گفت؛ و تفاوت در قیمت را به دلیل تفاوت در نوع محصول صادراتی دانست. او همچنین از اطلاعات و آماری گفت که باید در دسترسی به بازارهای مقصد مورد استفاده قرار گیرد.

سپس محمدهمایون عجمی، مدیر زنجیره تأمین صادرات کاله، ضمن بیان مشکلات صادرات محصولات لبنی به عراق، از اثرگذاری مستقیم سیاست بر تجارت در ایران گفت؛ و دلیل عمده محدود بودن صادرات به عراق و افغانستان را «مراوده به ریال و تکیه به صرافی‌ها» دانست.

عجمی با اشاره به آتش زدن کارخانه کاله در کربلا، اظهار داشت: «ما شرکت را راه انداخته‌ایم ولی بازهم رقابت با کشورهای خارجی در بازار عراق دشوار است؛ دلیل این تنوع محصول نیست بلکه حریم‌ها و نوع حمایت دولت‌های آن‌ها از صادرکننده‌های خود است».

محمد حسینی، قائم ‌مقام شرکت لبنی چوپان، نیز از یارانه شرکت‌های ترکیه به صادرکننده‌های خود گفت و اینکه شرکت‌های ایرانی با چه مشکلاتی در حوزه حمل‌ونقل مواجه هستند.

گفتنی است نشست «آسیب‌ شناسی صادرات محصولات لبنی از منظر قیمت» که به همت مرکز مطالعات آب و کشاورزی اتاق بازرگانی ایران برگزار می‌شد، میزبان فعالان حوزه کشاورزی، نماینده کارخانه ‌های محصولات لبنی مانند کاله، چوپان و صباح، تشکل‌ های صنفی و پژوهشگران و مدیران دولتی مرتبط با این حوزه بود.